2. Diagnostiek
Wat is licht-, matig- en overmatig alcoholgebruik?
Voor zowel mannen als vrouwen geldt dat het drinken van gemiddeld 1 tot 8 glazen alcohol per week gedefinieerd wordt als licht alcoholgebruik. Van matig alcoholgebruik wordt gesproken wanneer mannen tussen 8 en 21 glazen alcohol per week gebruiken. Voor vrouwen ligt deze grens lager, zij zijn matige gebruikers wanneer zij tussen 8 en 14 glazen alcohol per week gebruiken. Alcoholgebruik wordt voor mannen als overmatig bestempeld als het meer dan 21 standaardglazen (verwijzen naar de standaardeenheden / glazen met hyperlink en afbeelding) per week betreft, voor vrouwen geldt hier de grens van 14 standaardglazen [14,15].
Het advies voor ouderen is afwijkend gezien de kwetsbaarheid luidt het advies om niet meer dan zeven glazen alcohol per week te drinken en maximaal twee tot drie glazen per gelegenheid [4].
Omvang alcoholgebruik
Uit cijfers blijkt een meerderheid van de ouderen alcohol te drinken (80%). De helft van de 55-plussers drinkt licht: maximaal 8 glazen alcohol per week. Tussen de 6,7% en 12,6% (afhankelijk van welke ouderen bevraagd zijn) drinkt overmatig. Het drinken van meer dan 4 glazen per keer voor vrouwen en meer dan 6 glazen voor een man wordt bingedrinken genoemd. Een percentage van de ouderen (8%) geeft aan dit wekelijks of (bijna) dagelijks te doen [16].
Wanneer ouderen ouder worden, neemt het alcoholgebruik bij de meesten af. Maar ouderen die al overmatig dronken, gingen juist meer drinken naarmate ze ouder worden. Gemiddeld gingen zij van 23 glazen naar 30 glazen per week in 6 jaar tijd. In alle leeftijdsgroepen hebben meer mannen dan vrouwen problemen met en door alcoholgebruik [13].
Wanneer is er sprake van problematisch alcoholgebruik?
Alcoholproblemen ontstaan vaak geleidelijk en worden door degene die drinkt zelf vaak lange tijd niet herkend en onderkend. Vaak wordt gedacht dat de hoeveelheid alcohol leidend is voor de diagnose problematisch alcoholmisbruik echter is dit niet het geval. Er is sprake van problematisch alcoholgebruik als het drinkpatroon leidt tot psychische of lichamelijke klachten of sociale problemen, met als gevolg dat bestaande problemen niet (adequaat) worden aangepakt.
Om problematisch alcoholmisbruik in kaart te brengen kan er gebruik worden gemaakt van de DSM-5-criteria, zie onderstaande tabel. Er is sprake van een stoornis in alcoholgebruik als minstens 2 van onderstaande kenmerken, binnen een periode van een jaar optreden.
Bronnen
14. Sannen A, Heijkants C, Veerbeek M. Alcohol en ouderen: Effectieve interventies en andere mogelijkheden voor preventie van (over)matig alcoholgebruik. [Internet]. Utrecht: Trimbos Instituut. 2018. [Ingezien op 29 mei 2022]. Beschikbaar via https://www.loketgezondleven.nl/sites/default/files/2018-12/180723%20Rapport%20Dossier%20preventieovermatig%20alcoholgebruik%2055-plussers%20-%20DEF.pdf
15. Veerbeek M, Heijkants C, Willemse B. Alcoholgebruik onder 55-plussers. [internet]. Utrecht: Trimbos Instituut; 2018. [Ingezien op 01-05-2022]. Beschikbaar via https://www.trimbos.nl/aanbod/webwinkel/af1538-alcoholgebruik-onder-55-plussers/
16. Staat van Volksgezondheid en Zorg. Alcoholgebruik: overmatige drinkers. [internet]. Utrecht; 2017. [ingezien op 20 mei 2022[. Beschikbaar via https://www.staatvenz.nl/kerncijfers/alcoholgebruik-overmatige-drinker
13. Federatie Medisch specialisten. Stoornissen in het gebruik van alcohol. [Internet]. Utrecht; 2009. [Ingezien op 28 maart 2021]. Beschikbaar via https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/stoornissen_in_het_gebruik_van_alcohol/alcohol_-_inleiding/alcohol_-_frequentie_stoornissen.html
4= NIGZ. Factsheet Alcohol en ouderen. [Internet]. April 2005. [Ingezien op 01-01-2022]. Beschikbaar via http://docplayer.nl/4507243-Alcohol-en-ouderen-factsheet-inleiding-alcoholgebruik-door-ouderen-april-2005.html